Dünyanın geleceğiyle ilgili her gün biraz daha endişelendiğimiz bir gerçek. Hal böyle olunca, egzoz emisyonu da göz ardı edilemeyecek bir konu haline geliyor. Peki nedir bu egzoz emisyonu? Nasıl oluşuyor? Neden düzenli olarak ölçülmesi gerekiyor? Bu ölçüm nerede ve nasıl gerçekleşiyor? Şimdi gelin bu soruların yanıtlarına hep birlikte bakalım.
Egzoz emisyonu nedir?
Egzoz emisyonu araçlarda kullanılan yakıtın yanmasıyla oluşan ve havaya yayılan kimyasalların yarattığı hava kirliliğini tanımlamak için kullanılan bir terim. Yani otomobiller, birçok kimyasalı gaz ve katı parçacıklar halinde egzoz yolu ile havaya atıyor. Dünya üzerinde bulunan araç sayısı düşünürseniz, oluşan hava kirliliğinin boyutlarını az çok tahmin edebilirsiniz… Toyota hibrit modelleri ile karbondioksit salınımına savaş açtı. Özellikle Toyota Corolla Hibrit gibi her yıl binlerce sürücü tarafından tercih edilen modellerin düşük emisyon değerlerine sahip olması, otomobiller tarafından üretilen egzoz gazlarının kontrol altına alınması için öncü oluyor.
Taşıtlarda kullanılan yakıtın silindirler içerisinde yanması sonucunda oluşan bu kimyasal birleşenlerin atımı, dizel ve benzinli araçlarda farklılık gösteriyor. Hidrokarbon, karbon monoksit ve azot oksitler hem dizel hem de benzinli araçların oluşturduğu ortak atıklarken dizel araçlarda bunlara ek olarak partiküller de oluşuyor. Zaten dizel motorlu bir aracın egzozunda rahatlıkla görülebilecek karartıların sebebi de bu partiküllerin ta kendisi.
Egzoz emisyonu nasıl ölçülür?
Egzoz emisyonunun önüne geçmek ve çevreye zarar verecek etkilerini ölçmek adına otomobil sahiplerinin belirli aralıklarla egzoz gazı muayenesi, diğer adıyla emisyon testi yapması gerekiyor. Bu sayede de trafikte seyreden araçlardan yayılan egzoz gazlarının neden olduğu hava kirliliğinin negatif etkilerini en aza indirmek ve çevreyi korumak amaçlanıyor.
Emisyon testi ile araç sahiplerinin taşıtlarının trafiğe çıkmaya uygun olup olmadıkları belirleniyor. Araçların egzoz gazı salınım değerleri, rölantide ve yüksek devirdeyken ayrı ayrı ölçülüyor. Ölçüm sonucunda değerler belirlenen sınırlar içindeyse araç, egzoz emisyonu ölçüm pulu almaya hak kazanıyor. Egzozundan çıkan zararlı kimyasalların miktarı kanunlarla belirlenen değerlerin üzerinde olan araçlar ise sınıfta kalıyor. Bu durumda olası sorunların en yakın zamanda giderilerek aracın tekrar muayeneye götürülmesi bekleniyor.
Unutmayın ki bu testte başarılı olan araçlar hem yakıt tasarrufu sağlıyor hem gelecek nesiller için daha yaşanabilir bir dünyaya katkı sağlıyor. Öte yandan emisyon ölçümü yapılmamış araçlarsa, yalnızca çevreye zarar vermekle kalmıyor, trafik denetimlerinde oldukça ağır cezalara maruz kalıyor. Dahası bu ölçümü yaptırmamış taşıtların periyodik araç muayenesinden geçmesi mümkün değil. Nitekim bu araçlar muayenede “Ağır Kusurlu” sayılıyor.
Eğer çift yakıtlı bir aracınız varsa her iki yakıt tipi için de ayrı ayrı egzoz emisyon ölçümü yapılıyor. Hibrit ve elektrikli araçlar ile hidrojen yakıtlı araçlar egzoz gazı emisyon ölçümü işleminden muaf tutuluyor.
Hangi sıklıkta emisyon ölçümü yapılmalı?
Emisyon ölçüm periyodları aracın türüne göre farklılık gösteriyor:
- Hususi (binek) ve resmi otomobiller için ilk muayene, aracın üçüncü yaşını doldurmasıyla gerçekleşiyor. Sonrasında ise her iki yılda bir ölçüm yapılması gerekiyor.
- Ticari araçlar ve diğer motorlu taşıtlar için bu ölçüm her yıl tekrarlanmalı.
Egzoz emisyonu nerede ölçtürülür?
Motorlu kara taşıtlarından kaynaklanan egzoz gazı emisyonlarının kontrolüne dair hazırlanan yönetmelik gereğince yapılan egzoz emisyonu ölçümünü, 81 ildeki tüm sabit TÜRKTÜV Araç Muayene İstasyonları’nda yaptırabilirsiniz. TÜRKTÜV, Türkiye’de periyodik araç muayenesinde yetkili ve görevli tek kuruluş olarak uluslararası standartlarda periyodik araç muayenesi hizmeti veriyor.
Egzoz emisyonu ölçümü için gerekli belgeler
TÜRKTÜV istasyonlarında uzmanlar tarafından yapılacak test için gerekli belgeler:
- Egzoz gazı emisyon ölçümü yapılacak aracın tescil ve trafik belgesi,
- Motorlu taşıt egzoz emisyon ruhsatı,
- Araç sahibinin T.C. Kimlik numarasını gösteren nüfus cüzdanı, ehliyet ya da pasaporttu.
İlk kez egzoz gazı emisyonu ölçümü yaptıran araçların sahipleri, ilk ölçüm sonrası Araç Gazı Emisyonu Ruhsatlarını 7 TL bedel ödeyerek satın alabilir.
Emisyon testi öncesi nelere dikkat edilmelidir?
Egzoz gazı emisyon ölçümü öncesinde yapılması gereken en önemli şey, aracın egzoz sistemlerinin doğru şekilde çalışıp çalışmadığını kontrol etmek. Nitekim egzoz sisteminde delik, çatlak gibi bir sorun varsa ve bu sorun onarılmadıysa muayene geçersiz sayılıyor. Yapılan kontrollerde emisyon değerleri yüksek çıkan araçlar, eksikler giderildikten sonra aynı istasyonda ücretsiz olarak ikinci bir ölçüm yaptırma hakkına sahip oluyor.
Egzoz emisyonunu düşürmek için ne yapılır?
Motorlu taşıtlarda egzoz emisyonunu düşürmek için birkaç temel parçaya ihtiyaç vardır. Bu parçalar egzoz sistemine monte edilir ve zararlı gazları dönüştürüp filtreleyerek zararsız gazlar olarak doğaya salınmaları sağlanır.
Örneğin benzinli ya da dizel fark etmeksizin tüm araçlarda kullanılan Katalitik Konvertör, yakıt yanması sonucu ortaya çıkan zararlı gazları, kendi içerisinde bulunan kimyasallarla tepkimeye sokar ve daha az zararlı gazlara dönüştürür. Yeni nesil dizel araçların pek çoğunda bulunan Dizel Partikül Filtresi ya da kısaca DPF ise dizel araçlardaki yakıtın yanması sonucu ortaya çıkan siyah renkli partikülleri filtreler. Ancak bu partiküller zamanla DPF’nin içinde birikme yapacağından filtrenin düzenli olarak temizlenmesi gerekir.
