Yüksek sıcaklık üreten hareketli parçalardan oluşan otomobil motorları verimli bir çalışma için soğutulmaya ihtiyaç duyuyor. Motor soğutması denince akla gelen ilk sistem, radyatör olsa da özellikle yüksek performanslı araçlarda intercooler adı verilen başka bir mekanizma daha kullanılıyor.
Intercooler Ne İşe Yarar?
Ara soğutucu adıyla da bilinen intercooler sistemi yalnızca süperşarj ve turboşarj destekli motorlarda kullanılıyor. Yüksek beslemeli bu tip motor çeşitlerinde motora gönderilen basınçlı hava miktarı artırılarak daha yüksek performans elde ediliyor. Turbodan çıkan basınçlı havanın sıcaklığı yüksek olduğu için motora gitmeden önce soğutulması gerekiyor. Intercooler sistemleri de yüksek ısılı havanın motora gitmeden önce soğutulmasını sağlıyor.
Atmosferik basınçlı normal motorlarda yanma odasına giden havanın basıncı ideal düzeyde olduğu için ara soğutucuya ihtiyaç duyulmuyor. Öte yandan, turboşarj motorlar hava basıncını artırma prensibiyle çalıştığından intercooler mekanizması motor sağlığı ve performans için önemli rol oynuyor.
Arabalarda turbo intercooler kullanmak aşağıdaki nedenlerden dolayı kaçınılmaz hale geliyor:
- Sıcak havanın yoğunluğu daha az olduğundan birim hacim başına daha az oksijen molekülü içeriyor. Bu, belirli bir strokta çalışan motorlar için daha az hava ve dolayısıyla daha az güç üretimi anlamına geliyor.
- Turbodan çıkan basınçlı sıcak hava aynı zamanda silindir sıcaklığını artırdığı için yanma odasındaki patlamanın daha erken gerçekleşmesine neden olabiliyor.
Intercooler Çeşitleri Nelerdir?
Yüksek performanslı otomobillerde motora giden hava sıcaklığını azaltmak için iki tip intercooler kullanılıyor.
Hava-Hava Intercooler
Havadan havaya intercooler modellerinde turbodan çıkan sıcak ve basınçlı havanın soğutulması için atmosferdeki hava kullanılıyor. Soğutma işlemi araç hareket ettikçe dışarıdan gelen hızlı hava akışıyla sağlanıyor.
Avantajları:
- Hafif ve ekstra bileşenler içermeyen bir mekanizmaya sahip olduğu için kurulumu kolay ve düşük maliyetli şekilde gerçekleştiriliyor.
- Sıvı olmadan çalıştığı için sızıntı ihtimali ortadan kalkıyor.
- Hava akışı iyi olduğu sürece soğutma performansını verimli şekilde gerçekleştiriyor.
Dezavantajları
- Verimliliği ortamdaki hava sıcaklığına bağlı olduğu için sıcak mevsimlerde performans düşüklüğü gösterebiliyor.
- Ara soğutucunun içeri aldığı hava miktarı kadar verim gösterebiliyor. Bu nedenle atmosfer basıncının düşük olduğu yüksek rakımlı yerlerde tam performansına ulaşamıyor.
- Hava akışı güzergahına monte edilmesi gerektiğinden kurulum aşamasında hareket özgürlüğünü sınırlıyor.
Hava-Su Intercooler
Hava-su intercooler türünde sıcak havanın soğutulması için su kullanılıyor. Ara soğutucudan pompalanan su, hortumlardan geçen havanın sıcaklığını emerek çalışıyor. Isınan su soğutucuya dönmeden önce başka bir radyatör tarafından tekrar soğutuluyor.
Avantajları:
- Turbodan çıkan havayı daha kısa bir yol izleyerek soğuttuğu için minimum basınç kaybıyla yüksek performans sunuyor.
- Buz veya diğer kimyasallar kullanıldığında soğutma verimliliğini kısa bir süreliğine olağanüstü değerlere ulaştırabiliyor.
- Intercooler hortumları güzergahı boyunca herhangi bir yere monte edilebildiği için küçük tasarımlı motorlarda yer tasarrufu sağlayabiliyor.
Dezavantajları:
- Kurulum yaparken su pompası, rezervuar ve ısı eşanjörü gibi birçok aksesuar gerekiyor.
- Daha karmaşık bir sisteme sahip olduğu için doğal olarak sızıntı gibi problemler görülebiliyor.
- Uzun süreli zorlu sürüşlerde artan ısı emiliminden dolayı çalışma verimi düşebiliyor.
Intercooler Arızası Nasıl Anlaşılır?
Ara soğutucu ve motor arasındaki intercooler hortumu zamanla sızma yaparak basınç kaybına neden oluyor. Turbodan gelen havadaki yabancı maddelerin de tetiklediği ara soğutucu arızalarını anlamak için aşağıdaki belirtileri takip edebilirsiniz:
- Intercooler delik olursa ne olur diye merak ediyorsanız, sızma yapan bir hortum motorun zengin karışımla çalışmasına neden oluyor. Bu da motorun zayıf çalışması ve egzozdan siyah dumanların çıkması anlamına geliyor.
- Hava-su intercooler sistemlerinde oluşan mineral birikintileri motora giden hava sıcaklığının artırıyor ve motorun boğularak çalışmasına neden oluyor.
- Intercooler arızalandığında turbo motoru basınç kaybını telafi etmek için normalden daha hızlı dönüyor. Bu da motora sağlanan desteğin optimal düzeyin altında kalmasına neden oluyor.
