Birbiriyle etkileşim halindeki hareketli parçalardan oluşan araba motorları sürtünmeden dolayı yüksek sıcaklıklarda çalışıyor. Sürekli artan bu sıcaklık baskılanmadığında ise tehlikeli bir patlama riski meydana gelebiliyor. Motor sıcaklığını güvenli aralık olarak kabul edilen 80-100 santigrat derece bandında tutmaya yarayan parçaya ise radyatör deniyor. Harareti önleyerek motoru soğutmaya yarayan bu bileşen modern otomobillerde sıvı soğutmalı çalışma prensibine dayanıyor. Radyatör nedir, ne işe yarar gibi soruların cevabını bu rehberde bulabilirsiniz.
Radyatör Nasıl Çalışır?
Otomobillerin motor soğutma sistemi birçok bileşenin bir arada çalıştığı basınçlı bir sistemden oluşuyor.
Radyatör çalışma prensibi şu şekilde ilerliyor:
- Su pompasının hareket ettirdiği soğutma sıvısı (antifriz) motor bloğu boyunca hareket ederek yüksek ısının emilimini sağlıyor.
- Motoru yüksek sıcaklıkla terk eden soğutma sıvısı radyatör peteklerine döndüğünde arabanın ızgarasından içeriye alınan hava yardımıyla tekrar soğutuluyor.
- Peteklerde soğutulan sıvı motora dönerek aynı döngü defalarca kez tekrarlanıyor.
- Bu sırada ısınan sıvı termostat üzerindeki küçük kanallar yardımıyla oto kalorifer peteklerine iletiliyor. Bu işlem sayesinde araç içini ısıtmak için motor sıcaklığından yararlanılmış oluyor. Termostat sıvı akışını düzenleme görevi görüyor.
- Nispeten soğuk hava koşullarında motor sıcaklığı çok artmadığı için sıvı akışı termostat tarafından kısıtlanıyor. Bu durumda motoru terk eden soğutma sıvısı radyatörde soğutulmaya gerek duymadan tekrar motora dönüyor.
- Motorun aşırı ısınması herhangi bir sıvıyı kısa sürede kaynama noktasına taşıyabileceği için bu durumu önleme amacıyla sistem içinde basıncı dengeleyen bir mekanizma kullanılıyor.
- Düdüklü tencereye benzer bir şekilde çalışan soğutma sisteminde basınç artırılarak sıvının kaynama noktası yükseltiliyor.
Radyatör Parçaları Nelerdir?
Çeşitli fizik kuralları uygulanarak çalışan soğutma sistemlerinin en temel bileşenlerini şunlar oluşturuyor:
- Soğutuma fanı: Soğutma sistemi araç çalışıyorken motor sıcaklığını düşürmek için atmosferdeki havadan yararlanıyor. Dışarıdan yeterli havanın alınamadığı rölanti veya trafikte duraklama durumlarında ise soğutma fanı devreye giriyor. Fan radyatörün önündeki hava akış miktarını artırarak soğutma verimini tatmin edici düzeye çıkarıyor.
- Su pompası: Soğutma sıvısını motorun etrafındaki su ceketlerine, radyatörün kendisine ve rezervuar tankına iletmek için su pompasının gücünden yararlanılıyor.
- Termostat: Termostat soğutma sıvısının belirlenmiş bir sabit sıcaklıkta kalmasına yardımcı oluyor. Ayrıca şiddetli soğuk hava koşullarında sıvının dolaşımını önlemek için akışı durduruyor.
- Radyatör kapağı: Soğutma sıvısının sıcaklığı bazı durumlarda 120 santigrat dereceye kadar çıkarak yüksek basınca neden oluyor. Basıncın dengelenmesi için basınç ve vakum valflerinden oluşan radyatör kapağı kullanılıyor. Genleşen sıvının basıncını düşürmek için basınç valfi açılarak peteklerde biriken sıvı rezervuar tankına taşınıyor. Basınç düştüğünde ise vakum valfi devreye girerek soğutucu sıvıyı radyatöre geri döndürüyor.
