Rot balans ayarı genellikle birlikte gerçekleştirilen iki ayrı uygulamayı ifade ediyor. Rot ve balans ayarlarında tekerleklerin hizalanması ve ağırlık dağılımlarında meydana gelen bozulmaların düzeltilmesi işlemleri yapılıyor.
Rot Ayarı Nedir?
Bağlantı çubuğu olarak da bilinen rot, aracın direksiyon mafsalını ön tekerlekteki rot başına bağlar. Rot ayarı ise tekerleklerin kaldırıma çarpması veya derin çukurlardan hızla geçmesi sonucu bozulan tekerlek hizalamasının düzeltilmesi için yapılan işleme deniyor.
Rot ayarı lastik aşınmasını önlemenin yanı sıra süspansiyonlar üzerindeki gerilimi azaltmak ve aracın yol tutuşunu iyileştirmek gibi güvenli sürüş ihtiyaçlarından dolayı da yapılabiliyor.
Rot Ayarı Bozulunca Ne Olur?
Aracınızın rot ayarı bozulduğunda aşağıdaki belirtilerle karşılaşabilirsiniz:
- Aracın sağa veya sola çekmesi: Aracınız sürüş sırasında eğimsiz bir zeminde ve direksiyon düz konumdayken sağa veya sola doğru çekiyorsa hizalama yani rot ayarı bozulmuş olabilir.
- Titreşimli direksiyon: Direksiyon simidinin yüksek hızlarda titreşim tepkisi vermesi rot ayarının bozuk olduğuna işaret edebilir. Oldukça tehlikeli olan bu durum lastik aşınmasını hızlandırarak sürüş sırasında lastiklerin patlamasına dahi neden olabiliyor.
- Düzensiz lastik aşınması: Lastiklerin iç veya dış kenarlarında asimetrik yıpranmalar gözlemliyorsanız tekerleklerin rot ayarı bozulmuş olabilir.
Rot Ayarı Nasıl Yapılır?
Rot ayarı profesyonel ekipman ve bilgisayarlı yazılımlarla gerçekleştirilen detaylı bir işlem. Bu uygulama sırasında araba rot ayar makinesine bağlanarak marka ve modeline uygun olarak süspansiyon açılarının ayarlanması yapılıyor.
Rot ayarı dört aşamalı bir işlemle gerçekleştiriliyor:
- Yukarıdan bakıldığında lastiklerin içe veya dışa dönük açıları tespit edilerek düz bir konuma getiriliyor.
- Lastiklerin içe veya dışa dönük düşey açıları incelenerek bombeli bir görünüm varsa düzeltiliyor. Bazı araçlar dengeye yardımcı olmak için hafif negatif bir kamberle üretiliyor.
- Kaster ayarı adı verilen işlemle araca yan tarafından bakıldığında direksiyon ekseninin ileri veya geri açıları hesap ediliyor. Kaster ayarı direksiyonun dönüşten sonra düz bir konuma gelmesine yardımcı oluyor.
- Rot ayarının son aşamasında arka aks yönü ve arabanın merkez çizgisi karşılaştırılarak arka ve ön aksların paralel olması sağlanıyor.
Balans Ayarı Nedir?
Balans ayarı lastik ve tekerlek düzeneğindeki ağırlığın eşit şekilde dağıtılması için yapılan dengeleme işlemine deniyor. Otomobilin ilerleme ve dönüş kabiliyetini doğrudan etkilediği için her lastik değişiminde mutlaka yapılması gereken uygulamaların başında geliyor.
Tekerlek ve lastikler tam olarak aynı ağırlıkta olmadığından dengesizliğe neden olan en ufak bir kusur balans ayarı yapılarak düzeltiliyor. Çünkü yüksek hızlarda sürüş yaparken en küçük ağırlık eşitsizliği dahi büyük bir dengesizlik meydana getirerek kazalara sebebiyet verebiliyor.
Doğru tekerlek dengesini korumak lastiğin ömrünü koruması açısından da büyük önem taşıyor. Balans ayarı aynı zamanda aracın yumuşak ve titreşimsiz bir sürüşe sahip olmasını da sağlıyor.
Balans Ayarı Bozulunca Ne Olur?
Tekerleklerin balans ayarı bozulduğunda aşağıdaki problemlerle karşılaşabilirsiniz:
- Direksiyon titremesi: Lastiklerdeki en küçük bir ağırlık farklı direksiyonda hissedilir şekilde titremeye neden olabilir. Lastikler aşındıkça bu titreşim artarak ön ve arka koltuklar dahil tüm kabin içinde hissedilebilir.
- Direksiyon kontrolünde zorlanma: Dengesiz lastikler direksiyon kontrolünü zorlaştırarak rahatsız bir sürüş deneyimine sebep olabilir. Direksiyonun tepki süresini de geciktirdiği için aracın düzgün şekilde yönlendirilmesine engelleyebilir.
- Kötü yakıt ekonomisi: Dengesizliğin yarattığı direnç motorun bu koşullar altında daha fazla çalışmasına neden olarak yakıt tüketimini artırabilir.
- Dengesiz lastik aşınması: Lastiklerin asimetrik aşınması rot ayarında olduğu gibi balans ayarında da en önemli belirtilerden biri. Lastik dişlerini düzenli şekilde kontrol ederek balans ayarında bozulma olup olmadığını anlayabilirsiniz.
Balans Ayarı Nasıl Yapılır?
Balans ayarı rot ayarından farklı olarak tekerlekler araçtan çıkarılarak yapılıyor. Bu işlemde tekerleklerin dengeli bir dönüş gerçekleştirebilmesi için jant üzerine ağırlıklar ekleniyor.
Balans ayarı yapılırken aşağıdaki adımlar izleniyor:
- Jantla birlikte sökülen tekerlek balans makinesine bağlanarak iç ve dış ölçüleri alınıyor.
- Makinedeki muhafaza kolu indirilerek tekerlek döndürülüyor.
- Tekerleğin bağlı olduğu makinenin bilgisayar ekranı lastiğin sağ ve sol taraflarındaki dengesizlik miktarını ölçerek kaç gramlık ağırlık monte edilmesi gerektiğini belirliyor.
- Denge sağlamakla görevli ağırlıklar lazerle gösterilen hizaya monte edildikten sonra tekerlek düzenekten indirilerek otomobile takılıyor.
