Valf olarak da bilinen supaplar motorun yanma odasına gönderilen hava ve yakıtın girişinden sorumlu parçalara deniyor. Pistonların silindir içindeki aşağı ve yukarı yönlü hareketine bağlı olarak açılıp kapanan bu parçalar aynı zamanda egzoz gazının tahliyesini de sağlıyor. Her silindirde biri emmeyi diğeri egzoz gazının çıkışını kontrol eden en az iki adet supap bulunuyor.
Supap Ayarı Nedir?
Emme ve egzoz supaplarının hareketi, eksantrik miline bağlı külbütör kolunun supapları itmesiyle gerçekleşiyor. Supap ayarı ise külbütör kolu ile supaplar arasındaki boşluğun optimum düzeye getirilmesi işlemine deniyor.
Otomobiller üretilirken motorun verimli çalışabileceği ölçüde ayarlanan bu boşluk zamanla değişebiliyor. Periyodik bakımlar aksatıldığında veya yüksek ısıya maruz kalan supap lastikleri eridiğinde bozulan supap ayarı motor performansını olumsuz yönde etkiliyor.
Supap Ayarı Nasıl Yapılır?
Supap ayarlama işlemi eksantrik milinin manuel olarak çevrilmesi, emme ve egzoz supap yerlerinin tespit edilmesi, boşluk ayarının sentil çakısı yardımıyla düzenlenmesi gibi işlemleri içeriyor. Supap ayarı yapmak için ihtiyaç duyulan ekipmanlar ise sentil çakısı, aracın cıvatalarına uygun boyutta anahtar ve tornavidadan oluşuyor.
Supap ayarı aracın marka ve modeline göre farklı şekillerde yapıldığı için yetkili servisler tarafından üretici talimatlarına uygun olarak uygulanması gerekiyor. Örneğin bazı otomobillerde eksantrik mili aracın sağ ön tekerleği çıkarılarak tekerlek arkasında kalan boşluktan lokma anahtar yardımıyla çevriliyor. Bazı modellerde ise supapları hareket ettirmek ve boşluk ayarını yapabilmek için eksantrik miline ihtiyaç duyulmadan motor üzerindeki cıvatalar döndürülüyor.
Supap boşlukları sentil çakısı yardımıyla ayarlanırken pistonların ateşleme zamanları dikkate alınıyor. 4 silindirli bir motorda ortak hareket eden pistonların supap ayarları birlikte yapılıyor. Buna göre önce birinci ve dördüncü, daha sonra ikinci ve üçüncü pistonların supap ayarına geçiliyor. Karmaşık süreçlere sahip boşluk ayarının atölye kılavuzunda belirtilen değerlere uygun şekilde yapılması gerekiyor.
Supap Ayarı Bozuksa Nasıl Anlaşılır?
Supap ayarı bozulan bir araçta performanstan yakıt tüketimine kadar hissedilir belirtiler meydana geliyor.
Supap ayarının bozulduğuna işaret eden belirtiler şunlar:
- Ayarı bozulmuş supaplar motor ısınırken kararsız rölantiye neden olabiliyor.
- Hava ve yakıt girişindeki senkronizasyon bozularak yüksek yakıt tüketimi meydana geliyor.
- Ateşleme sırasında motora uygun yakıt-hava karışımı gönderilmediği için motorda tekleme ve sarsıntı görülebiliyor.
Supap Ayarı Yapılmazsa Ne Olur?
Supap ayarı bozulduğunda senkronizasyon kaybı ve daha ciddi problemlerin önlenmesi için supap boşluklarının mutlaka ayarlanması gerekiyor.
Supap ayarı yapılmadığında aşağıdaki problemler görülebiliyor:
- Motor rölantideyken tekleyerek kararsız çalışıyor.
Motorun sorunsuz bir şekilde çalışabilmesi için emme ve egzoz supaplarının doğru aralıklarla açılıp kapanması gerekiyor. Külbütör kolu ve supaplar arasındaki açıklık gereğinden fazla veya az olduğunda rölantideyken supap vurması meydana gelebiliyor.
- Motor performansı ve çekiş gücü azalıyor.
Bozuk supap ayarı motorun maksimum güç üretme kabiliyetini en aza indiriyor. Emme supapları yanma odasına gönderilen yakıtın zamanı ve miktarını kontrol ettiği için pistonların hızıyla senkronize şekilde çalışması gerekiyor. Aynı şekilde egzoz supapları yanmış motor gazlarını yanlış zamanda tahliye ettiğinde motorun çekiş gücü azalarak verimlilik en aza iniyor.
- Bozuk ayarlı supaplar motor arızasına neden olabiliyor.
Supap ayarı yapılmadığında oluşan en ciddi sorunların başında motor hasarı geliyor. Fazla supap boşluğu, supap mekanizmasındaki parçaların birbirine düzensiz şekilde çarpmasına ve parçaların zarar görmesine neden oluyor. Supap boşluğunun az olması ise supapların tamamen kapanmasını engelleyerek yanma odasına egzoz gazı ve yağ sızmasına yol açıyor. Bu sebeple supap ayarı yapılmış olsa dahi üreticinin belirttiği ölçülerde yapılması gerekiyor.
